هر آنچه درباره قالکاری باید بدانید

هر آنچه درباره قالکاری باید بدانید

قالکاری

قالکاری که به صورت غالکاری هم نوشته می شود ، یکی از زیرشاخه های مشاغل مرتبط با طلا است و به معنی بازیافت طلا از زباله هایی که ممکن است در آن اثری از طلا باشد، است. 
 

قالکار هم کسی است که حرفه‎ی شغل غالکاری را بلد است و این عمل را انجام می‎دهد.
در واقع قالکار از هرچیزی که احتمال می رود در آن طلا باشد، حتی به میزان اندک سعی می کند طلا را جدا و استخراج نماید.

قالکاری را برای چه مواد و ضایعاتی می توان استفاده کرد :

خاک کف کارگاه های طلا سازی
در کارگاه های طلا سازی ، در کف کارگاه ها همیشه مقداری گرد طلا وجود دارد که البته این گرد طلا با گرد و غبار و خاک کف زمین مخلوط شده است. طلا سازها این خاک را جمع آوری می کنند و هر چند وقت یک بار به نزد قالکار می روند تا ایشان خاک را ذوب کند و طلا را از خاک استخراج نماید.

خاک طلا
خاک های معدنی نیز از دیگر موادی هستند که می توان به روش قالکاری از آنها طلا استخراج نمود.

ضایعات الکترونیک
ضایعات الکترونیک مثل قطعات و بردهای الکترونیکی ، رایج ترین ضایعاتی هستند که با روش غالکاری بازیافت می شوند چرا که این روش نسبت به روش های دیگر مثل روش شیمیایی بازدهی بیشتری دارد.

چاه فاضلاب و کولر کارگاه‎ های طلا سازی
در بازار تهران مجتمع‌هایی هست که در آن کارگاه‌های طلا سازی زیادی وجود دارد. چاه فاضلاب این کارگاه‌ها مشترک است. به همین علت غالکارها تقریبا مطمئن هستند حجم زیادی طلا باید آنجا تلنبار شده باشد مثل فاضلاب بازار بزرگ تهران که غالکارها برای آن صف میبندند چرا که بسیاری از کارگاه‎ های طلا سازی در این منطقه هستند و قطعا طلای زیادی در این فاضلاب خوابیده است.

بیشتر خاطرات قالکارها به تلاش برای به دست‌آوردن طلا از محل و اشیایی مربوط می‌شود که کمتر شخصی می‌تواند فکرش را بکند. برای نمونه جلالی می‌گوید یک‌بار مقدار زیادی طلا از یک کولر آبی به دست آورده است. او ادامه می‌دهد: مدتی قبل طلاسازی سراغ من آمد و ادعا کرد مقدار زیادی طلا در کولر کارگاه او جمع شده است.

به گفته جلالی چون کارگاه مرد طلاساز به کانال کولر مجهز نبوده، او کولر را در سالن کارگاه کار گذاشته بود. آقای قالکار اضافه می‌کند: به این شکل کولر همراه هوا ذرات ریز طلای موجود در کارگاه را به درون خود می‌کشیده و سبب شده در طول 12 ماه حدود 60 گرم خاک و جرم در کف کولر جمع شود. وقتی این حجم خاک و جرم را در کوره ریختم توانستم 40 گرم طلای خالص بازیافت کنم.

نحوه استخراج طلا  به روش قالکاری

قالکار با استفاده از کوره های بزرگ تمام زباله ها را می‎سوزاند و خاکستر باقی مانده از آن را با استفاده از اسید نیتریک و نقره ، طلا را از خاکستر زباله ها بازیافت می کنند.

قالکارها فرآیند قالکاری را به چه صورت انجام می دهند ؟

در کارگاه قالکاری ابتدا همه وسایلی را که طلاساز آورده است درون کوره ای بزرگ به نام کوره غال می‌ریزند و آتش می‌زنند سپس خاکستر به دست آمده را در کوره‌های کوچک می‌ریزند.

 
قالکارها پیش از این که خاکسترهای به دست آمده را در کوره بریزند، ابتدا مقداری سرب و نقره در کوره می‌ریزند تا ذوب شود. 

نکته : سرب و نقره کمک می‌کند تا ذرات طلا بهتر بازیافت شوند. 

به این ترتیب وقتی سرب و نقره به شکل مذاب درآمد، قالکارها خاکستری را که از سوزاندن وسایل کارگاه طلاسازی به دست آمده، درون کوره می‌ریزند. 

پس از چند دقیقه، ناخالصی‌های درون خاکستر روی سطح مواد مذاب قرار می‌گیرند. 

قالکارها با کج کردن کوره، ناخالصی‌ها و سرب مذاب را از کوره بیرون می‌ریزند، چون طلا و نقره پایین‌تر از سرب و ناخالصی‌ها قرار می‌گیرند. 

به این شکل ناخالصی‌ها از ذرات طلا و  نقره جدا می‌شوند، بعد از این مرحله قالکارها طلا و نقره گداخته را که مانند خمیر به هم چسبیده‌اند، به وسیله انبرهای ویژه‌ای بر می‌دارند. به مخلوط به دست آمده قرص طلا و نقره گفته می‌شود. 

قالکارها به وسیله چکش به قرص طلا و نقره ضربه می‌زنند تا ذرات سرب چسبیده به آن جدا شود.

در مرحله بعد نوبت به جدا کردن طلا و نقره از یکدیگر می‌رسد. برای این کار قالکارها قرص طلا و نقره را پس از چکش‌کاری درون ظرفی از جنس استیل می‌گذارند و اسید نیتریک به آن اضافه می‌کنند. به این ترتیب آقای قالکار ظرف حاوی اسید نیتریک و قرص طلا و نقره را روی اجاقی می‌گذارد تا به جوش آید. 

با جوشیدن اسید، بخار خرمایی رنگی از آن بلند می‌شود. بخار خرمایی رنگ بسیار سمی است و تنفس آن به ریه آسیب می‌زند. پس از چند دقیقه، حجم بخار خرمایی رنگ کم می‌شود. غالکارها می‌گویند این نشانه ضعیف شدن اسید نیتریک است، به همین علت دوباره اسید اضافه می‌کنند. قالکارها این کار را چند بار انجام می‌دهند تا اسید نیتریک، نقره را در خود حل کند و ذرات طلا در ته ظرف جمع شود.

در این مرحله، ذرات طلا به شکل پودر در آمده‌اند، اما هنوز نمی‌توان گفت طلا ناخالصی ندارد چون مقداری نقره به آن چسبیده است. به این علت غالکارها ذرات طلای به دست آمده را با آب جوش می‌شویند. وقتی ذرات طلا با آب جوش شسته می‌شوند، آب به رنگ شیر در می‌آید. این تغییر رنگ نشانه این است که هنوز مقدار کمی نقره به ذرات طلا چسبیده است. این کار آنقدر تکرار می‌شود تا رنگ آب تغییر نکند. به این شکل طلای 24 عیار به دست می‌آید و غالکارها بعد از وزن کردن، آن را در اختیار مشتری‌های خود می‌گذارند.

اما این پایان کار قالکارها نیست ، چون آنها باید نقره حل‌شده در اسید نیتریک را هم بازیافت کنند. برای این کار باید محلول حاوی اسید نیتریک، آب و نقره را درون ظرف‌های پلاستیکی ریخت و چند قطعه فلز مسی درون آن گذاشت. به این ترتیب ذرات نقره جذب فلز مس می‌شوند. این کار معمولا حدود 12 ساعت زمان می‌گیرد تا همه ذرات نقره‌ای که در محلول آب و اسید وجود دارد جذب قطعات مس شوند. برای این که بدانیم در محلول نقره‌ای باقیمانده است یا نه، مقداری نمک به آن اضافه می‌کنیم. اگر نمک به سرعت در آب ته ‌نشین شود نشانه این است که در محلول دیگر نقره وجود ندارد، ولی اگر نمک مانند شیر در محلول پخش شود نشانه این است که هنوز ذرات نقره در محلول وجود دارد و کار را باید ادامه داد.

نکته: از آنجایی که سرب و اکسید سرب مواد خطرناک و سرطان زایی هستند، لازم است که فرآیند غالکاری در زیر هود کوره که به سیستم تصفیه هوا مجهز است انجام شود. همچنین بعضی از افراد برای این که از سرب استفاده نکنند فقط از مس یا نقره به همراه مقداری فلاکس مثل بوره و سدیم کربنات استفاده می نمایند.