تجارت الماس (Diamond Trade)
الماس در بازار جهاني و ايران براساس 4 فاكتور CaratWeight – Cut – Color – Clarity خريد و فروش مي‌شود كه به اين موارد قانون 4C'S مي‌گويند.
1- Clarity
به ميزان پاكي يك سنگ الماس Clarity گفته مي‌شود كه به درجات زير تقسيم مي‌شود.
Flaw less (FL)
Internaly flawless (IF)
Very very slightly included (VVS1,2)
Very slightly included (VS1,2)
Slightly included (SI1,2)
Imperfect (I1,2,3)
2- Color
به ميزان غلظت رنگ در الماس Color گفته مي‌شود و با حروف انگليسي از D تا Z و Z+ دسته بندي مي‌شود كه به رنگهاي محدوده D تا Z رنگهاي نرمال و Z+ را رنگهاي fancy مي‌نامند كه بسيار گرانقيمت است و رنگهايي مانند زردقناري ، قهوه‌اي بسيار تيره ، مشكي، سبز، آبي، بنفش ، صورتي، نارنجي وقرمز را شامل مي‌شوند و به جرأت مي‌توان گفت گرانقيمت ترين رنگ الماس رنگ قرمز است.
محدوده رنگ سفید – White با حروف اختصار
Blue White (Exceptionally White)
Snow White (S.W)
White (W)
Commercial White (C.W.)
محدوده رنگ قهوهای – Brown با حروف اختصار
T.T.L.B (Top Top Light Brown)
TL.B. (Top Light Brown)
L.B. (Light Brown)
B (Brown)
D.B. (Dark Brown)
محدوده رنگ زرد کرم – Cream Yellow باحروف اختصار
T.TL.C. (Top Top Light Color/Cape)
TL.C. (Top Light Color/Cape)
L.C, (Light Color/Cape)
C. (Color/Cape)
D.C. (Dark Color/Cape)
.
3- Cut
در اين قسمت تراش سنگ مورد بررسي قرار مي‌گيرد. يك سنگ الماس مي‌تواند شكل‌ها و تراشهاي و مختلفي داشته باشد مانند Round – pear – heart oval – marquise كه تمامي اشكال مختلف تراش برليان هستند ولي بالاترين حجم معاملات متعلق به تراش Round brilliant است.
در تراش يك الماس 3 فاكتور proportion يا تناسب، symmetry يا تقارن و Polish يا جلا مورد بررسي قرار مي‌گيرد كه درجات زير به آنها اعطا مي‌شود.
Excellent – very good – Good – Fair – poor
در قسمت proportion يا تناسب تمامي اجزاء يك تراش Round brilliant به نسبت قطر سنگ سنجيده مي‌شود و بهترين استانداردهاي آن در شكل زير نمايش داده مي‌شود
در مبحث symmetry يا تقارن بايد تمامي قسمت‌هاي سنگ داراي تقارن كامل باشد. و در بخش polish يا جلا ، جلاي سطح الماس مورد بررسي قرار مي‌گيرد و نبايد هيچ مشكلي داشته باشد . در صورت رعايت موارد فوق سنگ در تمامي قسمتها درجه Excellent دريافت مي‌كند كه به آن 3-excellent يا كلاس تراش يك يا Ideal Cut مي‌گويند.
در صورتي كه يك الماس تراش Ideal داشته باشد نوري كه وارد آن مي‌شود يك چرخش كامل انجام مي‌دهد و از crown يا تاج خارج مي‌شود و به چشم بيننده مي‌رسد كه اين حالت باعث ايجاد تلاءلو خيره كننده آن مي‌شود در حالي كه الماس‌هاي خارج از استاندارد نور از Povillion آنها خارج شده و كم تلاءلو يا بي‌تلاءلو ديده مي‌شوند.
4- Caratweight
در اين قسمت وزن سنگ مورد بررسي قرار مي‌گيرد و هرچه وزن آن بالا رود قيمت آن بيشتر است البته اين افزايش قيمت تصاعدي است.
الماس‌ها از نظر اندازه به 2 دسته تقسيم مي‌شود از 0.001 ct تا 0.20 ct كه به آن Melee مي‌گويند. و از 0.020 كه در بازار به آن تخمه الماس مي‌گويند.
یکسری وزنها جزو Premium و یا Magic Numbers قرار میگیرند.
به عنوان مثال وزن الماس مورد نظر ما 0.98 باشد جزو Premium ها قرار میگیرد چون فقط 2 سوت دیگر اگر وزنش بیشتر بود قیمتش هزاران دلار فرق خواهد کرد یعنی الماسی به وزن 98 سوتی و رنگ E و درجه پاکی VVS1 قیمت آن در لیست 10000 دلار برای هر قیراط میباشد و کافی بود 2 سوت وزن آن بیشتر میشد تا در روی لیست قیمت الماس به 15400 دلار برای هر قیراط برسد! در نتیجه الماس های که در محدوده وزنی Premium قرار میگیرند نه تنها تخفیف کمتری دارند بلکه گاهی نیز با قیمتی بالاتر از لیست معامله میشوند. کلا برای درک بیشتر محدوده وزنهای Premiumحدود 10 الی 15 سوت کمتر از وزنهای انتهای هر جدول را باید در نظر گرفت٬ به عنوان مثال در جدول 1.5 – 1.99 ct محدوده وزنی 1.85ct تا 1.99ct جزو محدوده وزن Premium قرار میگرد.
وزن های Magic یا جادویی به وزن هایی گفته می‌شود که خواهان و تقاضای بیشتری در بازار برای آنها می‌شود وزنهای 0.50, 0.70, 0.90, 1.00, 1.50, 2.00... ( از یک قیراط به بعد هر نیم قیراط جزو وزن های جادوی قرار میگرد) جزو وزنهای جادوی هستند و به نسبت از درصد تخفیف کمتر یا حتی افزایش قیمت بیشتری برخودارند.
هرچقدر وزن الماس بالاتر باشد در نتیجه قیمت آن بیشتر و کمیاب تر خواهد بود الماسهای که وزنشان از 10 قیراط به بالا میباشد بر اساس معیار های دیگری قیمت گزاری میشوند. بنابراین وزن یکی ازعوامل مهم در قیمت میباشد و هرچه وزن الماس بیشتر در نتیجه قیمت آن الماس نیز بالاتر خواهد بود.
در ميان موارد فوق نمي‌‌توان به طور دقيق مشخص كرد كه كدام مورد از اهميت بيشتري برخوردار است. ولي در رابطه با بازار مصرف ايران مي‌توان گفت كه براي مشتريان سنگ‌هاي الماس رنگ سنگ از اهميت بيشتري برخوردار است.
برای قیمت گزاری و تجارت الماس های مرغوب معمولا از 0.30ct به بالا از لیست جهانی RAPAPORT DIAMOND REPORT استفاده میکنند٬ Rapaport لیست قیمت تجارت الماس های تراش خورده میباشد و بیانگر قیمت توافقی (بعضی اوقات با تخفیب یا بعضی اوقات بالاتر از لیست جهانی) الماس در رنگ و درجه پاکی مشخص و در محدوده وزنی خاص میباشد. دریافت آبونمان Rapaport مستلزم هزینه اشتراک سالیانه که حدود 250 دلار تا 650 بسته به خدمات مختلفی که ارایه می‌شود (همانند اشراک ماهیانه مجله یا دسترسی آنلاین به شبکه تجارت الماس) باید پرداخت شود.
این لیست به صورت هفتگی (روزهای جمعه هر هفته) و در سه نسخه ROUND, PEAR, PARCEL منتشر می‌شود.
برای تراش های گرد از لیست ROUND و برای دیگر تراشها (مانند Cushion, Emerald, Heart, Marquise, Oval, Pear, Square, Triangle و غیره...) از لیست PEAR و برای Melee از لیست Parcel باید استفاد بکنید. قیمت‌های الماس تراش گرد از بقیه تراش ها به علت محبوب بودن بالاتر میباشد.
البته Rapaport را بیشتر برای الماسهای دارای شناسنامه که رنگ و درجه ناپاکی آنها مشخص هست استفاده میکنند ولی بعضا پایه قیمت نیز برای سنگهای بدون شناسنامه و گواهی میتواند باشد.
برای استفاده از لیست Rapaport نیاز به دانستن 4C’s الماس یعنی وزن Carat Weight٬ درجه پاکی Clarity ٬ تراش Cut و رنگ Color میباشد. و برای بدست آوردن قیمت به آنها نیاز دارید البته Cut Quality درلیست ذکر نمی‌شود ولی در درصد تخفیف یا حتی بالاتر بودن قیمت از خوده لیست نیز تاثیر میگزارد.
همانطور که در بالا شرح دادیم بسته به تراش الماس خود یکی از نسخه های ROUND, PEAR, را انتخاب میکنیم.
لیست شامل جدول هایی میباشد که در محدوده وزنی خاصی دسته بندی شده اند مثلا محدوده وزنی 0.90 – 0.99ct
یعنی اگر وزن الماس مورد نظر شما بین 90 تا 99 سوتی هست باید این جدول را نگاه بکنید. هر کدام از این جدول ها دارای ردیف و ستون میباشند. رنگها در ردیف و درجه پاکی در ستون مشخص شده اند. کافی هست با توجه به رنگ و درجه پاکی الماس مورد نظر ردیف و ستون درست را تعیین بکنید و در محل رسیدن ردیف و ستون عددی به دست میاید که قیمت هر قیراط الماس مورد نظر ما را تعیین میکند و باید این عدد را در ۱۰۰ ضرب بکنید تا قیمت دلارهر قیراط را بدست بیاورید. درنتیجه فرمول بدست آوردن قیمت الماس بصورت زیر می‌شود.
وزن الماس به قیراط * عدد بدست آمده در RAPAPORT * ۱۰۰ = قیمت نهایی به دلار
مثال : وزن الماس گرد مورد نظر ما 1.25ct با رنگ G و درجه پاکی VS1 میباشد همانطور که در تصویر مشاهده میکنید ابتدا در لیست ROUND جدول 1.00 – 1.49 ct را انتخاب کرده و با توجه به رنگ و درجه پاکی عدد ۸۲ بدست میآید یعنی این الماس قیراطی ۸۲۰۰ دلار میباشد که طبق فرمول قیمت کل الماس به صورت زیر محاسبه می‌شود:
1.25 x 82 x 100 = $10250
البته در صورت داشتن درصدی به عنوان تخفیف یا حتی افزایش قیمت باید از قیمت کل کسر یا اضافه گردد. در واقع قیمت بدست آمده توسط RAPAPORT توافقی میباشد و عوامل گوناگونی شامل تراش نامرغوب تا عالی یا فلورسنسی یا حتی کمیاب بودن که شامل وزنهای Magic و Premium می‌شود بر روی تخفیف یا افزودن قیمت تاثیر گزار خواهد بود.
نگارنده:
مهندس نامدار خلیلیان(بزرگ زاد) - گوهرشناس
مدرس دانشگاه و مدرس اتحادیه کشوری طلا و جواهر
کارشناس جواهرات و آرایه های موزه و فعال در حوزه تجارت طلا و جواهر
